Cryptogram oplossen? Met deze tips en voorbeelden kom je zéker richting een oplossing

Stort je je regelmatig op een cryptogram maar eindigt die altijd als prop in de prullenbak? Heel herkenbaar. Het oplossen van een cryptogram is zo simpel nog niet, maar door je een beetje in te lezen in deze intelligente puzzel gaat het je een volgende keer zeker lukken. En anders wel dankzij deze tips en handige voorbeelden. 

Iets te cryptisch?

Om te beginnen: een cryptogram behoort tot de familie van de kruiswoordraadsels, maar in plaats van directe definities, geven de aanwijzingen raadselachtige, dubbelzinnige of woorspelige omschrijvingen. De dubbele betekenis van woorden staat centraal, en dat maakt dat je in eerste instantie vaak denkt: wat staat hiér nu weer?

Twee soorten cryptogrammen

In grote lijnen zijn er twee soorten cryptische omschrijvingen: betekenisomschrijvingen en letterwisselomschrijvingen. We zetten een aantal veelvoorkomende omschrijvingen en aanwijzingswoorden voor je op een rij, opdat je ze een volgende keer subiet herkent en het vinden van de oplossing ineens een stuk simpeler wordt. Want zoals eigenlijk met alles in het leven, geldt ook voor de cryptogram: oefening baart kunst. En voor je het weet, doorzie je de aanwijzingen van de puzzelmakers sneller dan het licht.

Betekenisomschrijvingen

1. Het gevraagde woord is gesplitst en de afzonderlijke delen zijn omschreven.

Aanwijzing: Dit spelen we in de vestibule, moeder. 
Oplossing: halma.Vestibule = hal, moeder = ma, halma kan men spelen.

2. Van het gevraagde woord worden twee verschillende betekenissen gegeven.
Aanwijzing: Bereid het vlees volgens schema
Oplossing: rooster. Zowel bereid het vlees als schema leveren het woord rooster op. 

3. Het gevraagde woord is eerst helemaal omschreven, daarna een deel ervan.
Aanwijzing: Zo’n overeenkomst is ten slotte lang niet mis.
Oplossing: afspraak. Overeenkomst is afspraak en niet mis is raak. Ten slotte betekent dat raak achteraan staat in afspraak.  

4. In de omschrijving wordt gebruikgemaakt van een klankovereenkomst.
Aanwijzing: Zo te horen is die vis verheugd.
Oplossing: blei (blei - blij). Aanwijzingen voor klankovereenkomst zijn bijvoorbeeld ‘naar men zegt’ en ‘zo te horen’. 

5. Het gevraagde woord is gesplitst en in een zin verwerkt
Aanwijzing: De toverkracht van een verzoek om toestemming voor een ander.
Oplossing: magie. Toverkracht is magie. Dit wordt gesplitst in mag ie en dat is dan weer omschreven met verzoek om toestemming voor een ander.

6. Het gevraagde woord wordt gevonden door het verleggen van de klemtoon
Aanwijzing: Als ’t dat doet, wordt de bestuurder nat.
Oplossing: regent. Als ’t dat doet - regent; bestuurder - regent

7. Het gevraagde woord heeft een andere betekenis in een vreemde taal
Aanwijzing: Dit dier is altijd in Engeland.
Oplossing: ever (altijd in het Engels). Dit type omschrijving is herkenbaar aan woorden zoals in een bepaald land, volgens Frans (Franse taal), in het oosten (Duitsland)

Letterwisselomschrijvingen

8. Het gevraagde woord wordt gevormd door herschikking van de letters van een gegeven woord of woorden
Aanwijzing: Die beer zal anders wel ontzag verwekken.
Oplossing: eerbied. De letters van die beer vormen het anagram eerbied. Mogelijke aanwijzingen voor een anagram zijn: anders, verward, niet goed, door elkaar, verdraaid, verborgen.

9. Het gevraagde woord is in de omschrijving van achteren naar voren te lezen
Aanwijzing: Zij reden weer naar beneden.
Antwoord: neder. Mogelijke aanwijzingen zijn: weer, terug, andersom, op zijn kop, retour.

10. Het gevraagde woord wordt gevormd door een anagram van een woord waarvan eerst een ander woord(-gedeel-te) uit moet worden weggelaten
Aanwijzing: Die edelsteen ontbreekt net bij tronen.
Oplossing: robijn. Eerst moet net worden afgetrokken van bij tronen (aangegeven door het woord ontbreekt ). De overgebleven letters vormen door letterkeer robijn. Mogelijke aanwijzin-gen zijn: ontbreken, min en zonder.

11. In de omschrijving staat een woord dat ook in de oplossing voorkomt, maar waarvan een deel weggelaten moet worden
Aanwijzing: Voor het ogenblik komt een kever niet ver in het keukengerei.
Oplossing: anwoke(ver)tel. Voor het ogenblik = tel komt een kever, waarvan ver weggelaten moet worden, wat aangegeven is door het woord niet. Mogelijke aanwijzingen zijn: niet, min, geen, af.

12. In de omschrijving wordt aangegeven dat het gezochte woord samengesteld is uit twee andere woorden
Aanwijzing: zet ’m bij die plaats en het leidt tot doodslag.
Oplossing: (m)oord.

13. Het gevraagde woord is verstopt in één of meer woorden van de omschrij-ving
Aanwijzing: In een pokerface valt een kleur vanzelf-sprekend op.
Oplossing: (p)oker(face).

14. Het gebruik van cijfers en letters
Een van de acht = zeven. (8 -1= 7)
Andere cijfers zijn 1 (lidwoord), 4 (vervoe-ging van vieren), 5 (vijfde letter = e), 7 (gebruik van een zeef) en 11 (sprookjesfi-guur). - Kaas in leer verpakt, dat is smakelijk = le-kk-er. Andere letters zijn: A (de eerste, de beste), de B (een beetje), de I (één), de L (Romeinse 50), de O (nul of niets), P (parkeerplaats), de R (’r of haar), de Z (de laatste). AA (aas), FF (effen), KK (kaas), LL (Els of Ellen), SS (Essen) en ZZ (zetten).

Puzzelen maar (en meer weten)
Ben je na het lezen van bovenstaande vol vertrouwen? Mooi! Puzzelen maar. Gelukkig zijn er ook bij deze soort weer verschillende niveaus, dus instappen is gewoon gezellig.